تاریخ تبلیغات جهان

اگر قرار باشد تاریخچه تبلیغات را از زمانی شروع کنیم که تبیلغات به شکل امروزی شکل گرفته است بدیهی است که اشتباه رفته‌ایم. قطعا انسان از زمانی که توانست محصولی را تولید کند که خریداری برای آن وجود داشته باشد تبلیغ هم پا به عرصه گذاشته است.

هر چند هر زمانه‌ای ابزار تبلیغات خود را داشته و شاید تعریف و تمجید بدون واسطه فروشنده از محصول خود برای مشتری، به نوعی اولین تلاش‌های بشری برای تبلیغ به حساب می‌رود. کاری که حتی انسان‌ اولیه قبل از پیدایش زبان هم به نوعی با حجاری و نقاشی آن را انجام داده است.

در بسیاری از منابع ریشه تبلیغات به شکل امروزی را به اواخر قرن نوزده نسبت می‌دهند. اما قطعا روند تبلیغات قبل از آن شروع شده بود و با ورود به قرن بیستم و بوجود آمدن ابزارهای مختلف این حرکت شتاب سریعی به خود گرفت.

پس برای اینکه درک درستی از تبلیغات به شکل امروزی داشته باشیم باید بدانیم در گذر زمان چه مسیری طی شده است و پیشرفت‌های صنعتی و اجتماعی و حتی سیاسی چه تاثیری بر روند تبلیغات گذاشته است. دانستن تاریخچه تبلیغات به تصور ما نسبت به آینده تبلیغات جهت خواهد داد.

تبلیغات در گذر زمان

تبلیغات در گذر زمان دچار تحولاتی بسیاری شده است که از آن بعنوان تاریخچه تبلیغات یاد می‌کنیم. در ادامه به بررسی آن در طی سالهای گذشته تا به امروز خواهیم پرداخت:

 تبلیغات قبل از ظهور چاپ

قبل از پدیدار شدن صنعت چاپ قطعا ابزار چندانی برای تبلیغات وجود نداشت و انسان برای تبلیغ ناچار بود از خود مایه بگذارد. بدین ترتیب که کسانی با صدای رسا در بازارها و یا کوچه پس‌کوچه‌ها می‌گشتند و آن چیزی را که در ازایش پول دریافت کرده بودند را با فریاد به اطلاع مردم می‌رساندند. چیزی شبیه آگهی‌های تبلیغاتی امروزی که لابه‌لای برنامه‌های رادیو و تلویزیون پخش می‌شود.

آنچه که در این دوران قطعا اهمیت ويژه‌ای داشته است تبلیغ دهان به دهان و شهرتی است که بواسطه آن می‌توانست موجب اقبال عموم شود. بنابراین درج علامتی مشخص بر روی محصولی که توسط یک استادکار ساخته شده بود کمک می‌کرد تا آوازه آن به گوش همگان برسد. دقیقا مشابه علایم تجاری (لوگو) که امروزه بسیاری از کسب و کارها برای ترویج کالای خود از آن بهره می‌برند.

 تبلیغات بعد از ظهور چاپ

اختراع گوتنبرگ آلمانی در قرن چهاردم میلادی باعث رشد صنعت تبلیغات شد. همه گیر شدن خواندن و نوشتن در بین اقشار جامعه بواسطه این اختراع و سهولت در تکثیر یک آگهی در مدت زمان کم، باعث شد تا انسان دریابد که راهی جدید برای تبلیغ آنچه که برای فروش دارد پیدا شده است.

تبلیغاتی که تا قبل از آن محدود به محل کسب و کار می‌شد توانست بوسیله برگه‌های تبلیغاتی، روزنامه‌ها، تابلوهای کاغذی و … گسترش یاید و توده مردم را در دور دست‌ها نیز از وجود محصولی خاص مطلع سازد. این اتفاق شاید مهم‌ترین تاثیر را در تاریخچه تبلیغات به خود اختصاص داد.

ظهور آژانس‌های تبلیغاتی

صنعت چاپ کمک شایانی به عرصه تبلیغات کرد اما همچنان یک جای کار می‌لنگید. آگهی‌های تبلیغاتی عمدتا توسط صاحب کسب و کار نوشته می‌شد و خبری هم از طرح یا تصویر نبود.

به تدریج کسانی این خلاء را پر کردند که نامشان «کارگزار تبلیغاتی» بود. ورود این اشخاص به عرصه تبلیغات باعث شد تا استانداردهایی برای این کار بوجود آید که شامل ارائه‌ تصویری از محصول به همراه متنی بود که آن را توصیف می‌کرد.

حالا دیگر روزنامه‌های زیادی بودند که می‌شد در آن‌ها تبلیغ کرد، محل‌های فراوانی برای نصب پوستر وجود داشت و اینکه چه روزنامه‌ای یا کدوم محل مناسب تبلیغات است پیچیده‌تر شده بود.

دولت‌ها نیز با اخذ مالیات از آگهی‌های تبلیغاتی، هزینه تبلیغ را بالا برده بودند و عملا کار دشوار شده بود. ازدیاد شرکت‌ها و کارخانه‌هایی که نیاز داشتند تبلیغ کنند از یک سو و دشواری تبلیغات از طرف دیگر باعث بوجود آمدن آژانس‌های تبلیغاتی شد.

شکل گیری آژانس‌های تبلیغاتی پیشرفت قابل توجهی در عرصه تبلیغات بود. آنها نه تنها وظیفه ایجاد علایم تجاری، متن آگهی‌ها، تصویرسازی و … را بعهده داشتند بلکه حتی در مواقعی با تجزیه و تحلیل بازار کمپین‌های تبلیغاتی راه می‌انداختند یا مبارزات رقابتی را با رقبا طراحی می‌کردند. در این برهه تبلیغات به عنوان یک علم در حال شکل گیری بود.

فعالان متوجه شدند که در هر تبلیغ علاوه بر اینکه باید به هنری بودن آن اهمیت داد، وجه علمی آن را هم باید در نظر گرفت. بنابراین انتخاب فونت، تصویر، رنگ، صدا و هر پارامتر دیگر تنها به ذوق هنرمند مربوط نمی‌شد و باید از نظر علمی و مطالعاتی هم دارای چهارچوب مشخصی می‌بود. در واقع این سوال مطرح بود که آیا این تبلیغ سوای هنرمندانه بودن باعث فروش بیشتر هم خواهد شد؟

ظهور رادیو و تلویزیون

با پیداش رادیو در ابتدا و سپس اضافه شدن تلویزیون، گستره افرادی که می‌توانستند تحت تاثیر تبلیغات قرار گیرند افزایش یافت. این رسانه جدید از اهمیت مجلات و هفته‌نامه‌ها و روزنامه‌ها کم کرد و افراد بی‌سوادی هم که نمی‌توانستند تبلیغات متنی را بخوانند حالا با گوش دادن و دیدن قادر بودند محتوای تبلیغ را درک کنند و این تحول اقیانوس سرخی را برای کسب و کارها بوجود آورد. ظهور رادیو و تلویزیون بزرگترین اتفاق در تاریخچه تبلیغات است.

پیدایش اینترنت و فضای مجازی

می‌توان گفت تا قبل از همه‌گیر شدن اینترنت در جهان استخوان بندی و چهارچوب‌های تبلیغات شکل گرفت و این رسانه جدید تغییر چندانی بر آن‌ها نگذاشت. بحثی که با ورود اینترنت در حوزه تبلیغات بوجود آمد شاید مبتنی بر زمان و شخصی سازی و در کل استراتژی‌های تبلیغاتی شد.

ابزارهای ارتباطی که بوجود آمد حالا نه تنها  می‌توانستند بستری برای پخش آگهی‌ها تبلیغاتی باشند بلکه با در اختیار قرار دادن اطلاعاتی از مخاطب به تصمیم‌گیران حوزه تبلیغات این امکان را داد که از شدت و عمق تاثیرگذاری تبلیغ خود مطلع شوند و بر اساس آن، آگهی متناسب با ذائقه و پسند فرد را تولید کنند و او را در معرض آنچه که واقعا نیاز دارد قرار دهند.

راهی که تبلیغات برای رسیدن به شکل امروزی آن طی کرده است، طولانی و پرچالش بوده. بدیهی است که تبلیغ از ابتدای تاریخ بشری به واسطه نیاز انسان به برقراری ارتباط وجود داشته و تنها شکل و شمایل آن با گذشت زمان دچار تغییر و تحول شده است. با پیدایش هر رسانه‌ای، پیشرفت تبلیغات را بدنبال داشته و باید دید که آیا در آینده بستر و رسانه جدیدی بوجود خواهد آمد که باعث ایجاد مسیری جدید در عرصه تبلیغات شود.